ห้าปีที่เปลี่ยนไป episode 2

ตอนที่แล้ว  ยุ่นได้พูดถึงภาพรวมของสังคมแคนาดาที่ยุ่นได้เรียนรู้จากประสบการณ์ 5 ปีที่อยู่ที่นี่   จากตอนนี้ไป  ยุ่นจะขอพูดถึงรายละเอียดต่างๆ ในสามเรื่องหลักๆ  คือการบริการสาธารณะ : รถเมล์หรือที่บ้านเราเรียกกันว่าขนส่งมวลชน  การประกันสุขภาพ และการศึกษา


เรื่องแรกคือเรื่องขนส่งมวลชนที่รัฐบาล provide ให้ประชาชน  ซึ่งแน่นอนผังเมืองเป็นสิ่งที่สำคัญมาก... ถนนที่นี่  จะเป็น block block  เวลาไปไหนมาไหน หากเรารู้ว่าจุดที่เราจะไป อยู่ระหว่างถนนอะไร ตัดกับอะไร แค่นั้นแหละ เราก้อไปได้แล้ว...มันหาง่ายจนยุ่นไม่อยากเชื่อว่าจะเป็นไปได้...

ก่อนอื่นขอเล่าถึงความเฟอะฟะของยุ่นก่อน คือทีแรกยุ่นจะมีสัญชาตญาณของการอยู่รอดแบบเมืองไทยติดตัวมามาก เช่น  ขณะที่กำลังเดินไปป้ายรถเมล์ หากเห็นรถเมล์กำลังมา  ยุ่นก้อจะวิ่งแบบไม่คิดชีวิตเพื่อไปขึ้นรถเมล์  คือกลัวคนขับไม่จอดป้ายบ้าง ไม่รอเราบ้าง  หรือเวลาข้ามถนนก้อจะรีบวิ่งข้ามเพราะกลัวคนขับรถจะเร่งเครื่อง อะไรประมาณนี้  คนไทยคนอื่นก้ออาจไม่เป็นนะ  แต่ทีแรกยุ่นเป็นโดยไม่รู้ตัวอ่ะ...

กลับมาเรื่องบริการสาธารณะของที่นี่กันต่อ....นับตั้งแต่เราก้าวเท้าออกจากบ้าน  อึม..เอาเป็นว่าถอยหลังกลับเข้าบ้านก่อน สมมติเราจะไปที่ที่หนึ่งที่เราไม่เคยไป ไม่รู้จัก  มันจะไม่เป็นปัญหาสำหรับที่นี่เลย  เพราะเราสามารถเข้า www.translink.ca เพื่อเข้าไปดู trip planner, bus schedules, schedules and maps, next buses, fares and passes...และเราสามารถเรียนรู้เส้นทางที่เราจะไปได้โดยไม่ยาก เพราะ Canada line, Sky train ,รถเมล์ และเรือข้ามฟาก ทุกอย่างเชื่อมต่อกันทั้งหมด    ทำให้การเดินทางไปไหนมาไหนของคนที่นี่สะดวกสบาย   ไม่ได้มีความรู้สึกลำบากมากมาย  และไม่ได้มีความจำเป็นต้องมีรถยนต์ส่วนตัวเป็นเหมือนปัจจัยห้าในการดำรงชีวิต...


 เวลาที่รถเมล์จอดป้าย  คนขับจะจอดแบบชิด footpath เลย เรียกว่าเท้าผู้โดยสารไม่ต้องเหยียบพื้นถนนเลย  รถจะจอดเทียบป้าย  ความเร็วรถน่าจะประมาณ 50 กม/ ชมนะ  คนขับจะค่อยๆขับ  จอดทุกป้ายที่มีผู้โดยสารรอขึ้นและลงป้าย.... Driver license ของคนขับรถเมล์ที่นี่จะสอบยากกว่า driver license ของรถยนต์บุคคลธรรมดา   ซึ่งจากสถิติมีคนสอบผ่านภายในครั้งแรกน้อยมาก  ส่วนใหญ่ต้องมี 3-4 ครั้งขึ้นไปจึงผ่าน  ฉะนั้น license ของรถเมล์จึงต้องบอกว่ายากยิ่งนัก...


รถเมล์ทุกคันจะมีระบบ hydraulic ซึ่งจะลดตัวรถให้พื้นรถมีระดับเทียบเท่ากับพื้นถนน และคนขับจะกดให้แผ่นสี่เหลี่ยมใหญ่ๆแผ่ออกมาตรงบริเวณประตูรถ...เพื่อเป็นทางให้รถ wheelchair ของคนพิการสามารถขึ้นรถเมล์ได้  และคนขับต้องลงมาจัดการบริการเพื่อให้รถ wheelchair นั้น fix กับที่ๆจัดไว้สำหรับคนพิการในรถเมล์  ไม่ให้เคลื่อนขณะขับอ่ะ...นี่คือสิ่งที่ยุ่นรู้สึกว่ารัฐบาลใส่ใจคนในสังคมทุกชนชั้นอย่างเท่าเทียมกัน  รัฐบาลไม่ได้ลืมผู้ด้อยโอกาสเหล่านี้ในสังคม


เด็กและผู้สูงอายุจะมีที่นั่งตรงบริเวณด้านหน้า  ทั้งรถเมล์  Canada line   Sky train  และไม่ว่าผู้สูงอายุจะเดินช้าแค่ไหน  อย่างไร คนขับรถและผู้โดยสารทุกคนในรถต้องรอคอย  คนขับรถจะหงุดหงิดหรืออารมณ์เสียใส่ไม่ได้... จะเห็นว่ารัฐบาลไม่ได้ทอดทิ้งผู้สูงอายุเหล่านี้ ซึ่งครั้งหนึ่งพวกเค้าเคยเป็นคนที่ทำงานและช่วยเหลือสังคมมาก่อน  วันนี้เมื่อพวกเค้าอายุมากขึ้น  ต้องการการดูแลมากขึ้น...รัฐบาลก้อมีหน้าที่ที่จะต้องดูแลและให้ความสะดวกสบายกับคนเหล่านี้เช่นกัน....


ตั๋วที่ใช้ในการเดินทางแบบธรรมดาคือใบละ 2.50 เหรียญ ถ้าเป็นเด็กต่ำกว่า 18 ปี หรือผู้สูงอายุ จะเป็น 1.75 เหรียญหรือไงเนี่ย จำไม่ได้แน่ชัด...แต่เราอาจซื้อตั๋วเป็นเล่มก้อได้ ก้อจะได้ส่วนลด ซึ่งตั๋วหนึ่งใบสามารถใช้ได้กับทุกยานพาหนะ ทั้ง รถเมล์ เรือ Canada line และ sky train แต่มีกำหนดว่าหนึ่งใบ 90 นาที ฉะนั้นการเดินทางไปไหนมาไหนจึงต้องมีการวางแผน  แต่หากเรามีความจำเป็นต้องใช้ประจำ เราก้อสามารถซือ้ตั๋วเดือนได้ ก้อจะประหยัดลงไปมาก  และหากเป็นนักศึกษาในมหาวิทยาลัย  รัฐบาลจะให้สิทธิในการใช้ U-pass ซึ่งก้อจะถูกลงไปอีกมากเลย...รัฐบาลเข้าใจและพยายามช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายรายวัน หรือรายเดือนของประชาชนอย่างเป็นรูปธรรม...


นอกจากนี้การเคารพสิทธิของคนอื่นๆในสังคมนั้น ได้ถูกปลูกฝังและปฎิบัติจนเป็น norm ของสังคม เช่นการเข้าแถวขึ้นรถเมล์ โดยเฉพาะหน้า Langara College ที่น้องยีนเรียน  เพราะใกล้บ้านเรามาก  ยุ่นจะเห็นภาพนักศึกษายืนเข้าแถวเพื่อรอขึ้นรถเมล์กันเรียบร้อย เป็นแถวยาวเลยนะ    หรือการใช้รถใช้ถนน   คนขับรถเคารพสิทธิของคนเดินถนน ในขณะเดียวกัน คนเดินถนนก้อเคารพสิทธิของคนใช้รถเช่นกัน  หากไฟด้านของใครขึ้นเขียว คือสิทธิของฝั่งนั้น อีกฝั่งต้องรอคอย เคารพสิทธิของเค้า  ไม่ใช่ว่า รถกำลังวิ่งๆอยู่ เราก้อวิ่งตัดหน้ารถ  หรือไฟของคนเดินถนนขึ้น รถก้อยังไม่ยอมหยุดให้  ยังคงเร่งเครื่องขับราวกับไม่เห็นคนเดินถนน...


หลายครั้งที่ยุ่นสังเกตุว่าไฟแดงของคนข้ามถนนขึ้น  แต่ไม่มีรถเลยนะ  คนส่วนใหญ่เค้าจะไม่ข้ามนะ  เค้าจะยืนรอจนไเขียวของคนเดินถนนขึ้น  เค้าจึงข้าม  ยุ่นซะอีกที่บางที ชอบทำผิดกฎคิดในใจว่า ข้ามได้นิ ไม่มีรถ  ไม่เป็นไร  นี่คือความมักง่ายของยุ่นที่ติดตัวมาจนแก่....แต่คนที่นี่ส่วนใหญ่เค้าจะยืนรอ...ก้อเป็นอะไรที่ยุ่นต้องเรียนรู้ และปรับเปลี่ยนตามกติกาในสังคมให้มากขึ้น...


และสิ่งหนึ่งที่ยุ่นรู้สึกว่าเหมือนเป็นวัฒนธรรมของคนที่นี่คือการที่คนขับจอดรถให้คนเดินถนนข้าม แม้ว่าจะไม่ใช่ทางม้าลาย  อย่างหน้าบ้านยุ่นเนี่ยไม่ใช่ทางม้าลายนะ  แต่เวลาที่ยุ่นออกไป พอเท้าแตะพื้นปั๊บ  รถที่ขับมาจะชลอและหยุดให้ยุ่นข้ามเสมอ  ยิ่งเวลาหน้าหนาว ฝนตก หิมะตก หรือเราถือของนะ  ร้อยละ 100 เลยที่รถจะจอดให้คนข้าม    และความรู้สึกดีๆมันก้อเกิดขึ้นในใจเราเองนะ   ฉะนั้นพอเราเป็นคนใช้รถในวันนี้  เราก้อจะมีจิตสำนึกในการที่จะหยุดรถเพื่อให้คนเดินถนนข้ามเช่นกัน  ( อันนี้หมายถึงถนนเล็กๆในซอยนะ  ไม่ใช่ถนนใหญ่ ) มันเหมือนเราเองได้รับสิ่งที่ดีๆมา  เราก้ออยากแบ่งปันสิ่งดีๆเหล่านี้กับคนอื่นเช่นกัน  สิ่งเล็กๆน้อยๆในสังคมเหล่านี้ก้อช่วยสรรสร้างให้สังคมของเราน่าอยู่มากขึ้นเพียงแค่เราเป็นผู้ให้บ้าง และอดทนรอคอยบ้าง...


อย่างไรก้อตาม..ก้อไม่ใช่ว่าทุกอย่างจะปลอดภัย 100 % ยุ่นเองก้อยังคงต้องระวังตัว เพราะในสังคมทุกสังคมก้อต้องมีคนที่ไม่ทำตามกฎกติกาเช่นกัน  ยุ่นจึงสอนลูก และลูกศิษย์เสมอว่า เวลาข้ามถนนเราต้องมองซ้ายมองขวา ให้แน่ใจว่าไม่มีรถ หรือรถหยุดแน่นอนจึงข้ามได้  เพราะเราก้อไม่รู้หรอกว่าวันไหนเราอาจเจอพวกแหกคอกก้อได้...เราจึงควรตั้งอยู่บนความไม่ประมาท...



ในช่วงสองปีหลังนี้ ครอบครัวเราก้อมีโอกาสใช้รถยนต์ส่วนตัว ซึ่งก้อสะดวกสบายมากขึ้นในเวลาที่เราไปจ่ายตลาดซื้อกับข้าว หรือ shopping  แต่เราก้อต้องยอมรับกับค่าใช้จ่ายหลายๆอย่างที่ตามมา  เช่นค่าเบี้ยประกัยรถยนต์ซึ่งมีอัตราค่อนข้างสูง  และหากคุณพลาดพลั้ง เกิดอุบัติเหตุ ค่าเบี้ยประกันจะขึ้นแบบอัตราก้าวกระโดด โหดสุดๆ  ทั้งนี้ทั้งนั้นเพราะบริษัทประกันภัยรถยนต์เป็นของรัฐบาลแต่เพียงผู้เดียว ฉะนั้น..คนขับรถที่นี่จึงขับรถค่อนข้างระมัดระวังมาก...


ค่าใช้จ่ายอีกตัวที่เราคงปฎิเสธไม่ได้คือค่าจอดรถ  เช่นการจอดรถใน apartment  หรือการจอดรถที่ที่ทำงานของห่ง  ก้อมีค่าจอดรถรายเดือน ทั้ง 2 ที่ รวมกันก้อตกเดือนละประมาณ 100 เหรียญ นอกจากนี้การไปตามสถานที่ต่างๆ โดยเฉพาะใน downtown ก้อคงหลีกเลี่ยงกับอัตราค่าจอดรถที่แพงๆไม่ได้ มีครั้งหนึ่งครอบครัวเราไปงาน graduate ของยีนที่จบ high school จำได้ว่าต้องวนหาที่จอดรถอยู่นานเลย  เพราะที่จอดรถใน downtown เพียง 3 ชั่วโมงประมาณ 20 เหรียญ ซึ่งวันนั้น ห่งพยายามจนได้ ประมาณ 12-15 เหรียญ หรือไงเนี่ย.. ซึ่งหลายครั้งครอบครัวเราก้อต้องคำนวณและวางแผนก่อนว่าเราจะนั่งรถเมล์หรือขับรถยนต์ส่วนตัวในการเข้า downtown.ดี.....และนี่ก้อคงเป็นมาตรการที่รัฐบาลต้องการจำกัดการใช้รถยนต์โดยไม่จำเป็น  เพื่อลดปัญหาการจราจรและมลพิษในแวนคูเวอร์นั่นเอง...


นอกจากนี้กฎกติการมารยาทที่นี่ เค้าเข้มจริง  ปรับจริง ไม่มีการต่อรอง...ป้ายห้ามจอด หรือจอดนานแค่ไหน อย่างไร คนที่นี่จะปฎิบัติตามอย่างเคร่งครัด  เพราะหากโดนค่าปรับเข้าไปครั้งหนึ่ง  ก้อเจ็บปวดหัวใจมากเลย   เช่น ครั้งหนึ่ง ห่งเคยไปส่งยุ่นที่ทำงาน และจอดรถในที่ห้ามจอด เพราะเราไม่เข้าใจความหมายป้าย  ปรากฎว่า ไม่เชื่ออย่าลบหลู่ เพียง 3 นาทีเท่านั้น  มีกระดาษสีขาวมาเสียบหน้ารถ  โดนเข้าไป 50 เหรียญ  เซ็งมากมายเลย  แค่เข้าใจผิด ไม่ให้โอกาสแก้ตัวอะไรเลย  เค้าแจ้งอย่างละเอียด ว่าให้จ่ายเงินอย่างไร   จ่ายทาง on-line ภายในวันนั้นวันนี้  หากเลยกำหนด ปรับเพิ่มเป็น 60 เหรียญ...เรียกว่าครั้งเดียวก้อเกินพอ  หลาบจำเลยแหละ...


สุดท้ายคงต้องบอกว่าการขับรถที่นี่  ยุ่นว่าขับแล้วเครียดกว่าบ้านเรานะ  จริงๆยุ่นไม่ได้เป็นคนขับนะ เป็นแค่คนนั่งเท่านั้น  แต่รู้สึกได้  อาจเพราะสัญญาณไฟจราจรมีเยอะมาก  คือขับไป block นึงก้อมีไฟแดงไฟเขียวหละ  อันนี้ก้อทำให้คนขับรถไม่สามารถขับรถเร็วได้  ความเร็วรถเค้าจำกัดไม่เกิน 50 กม / ชมนะ  ที่นี่รถไม่ติดเลยนะ  รถไหล flow สบายๆ... แต่คนขับต้องมีสมาธิในระดับหนึ่งอ่ะ  อีกทั้งการเลี้ยวขวาตรงบริเวณแยกไฟแดงไฟเขียว     ยุ่นจะไม่คุ้นเคยกับระบบที่ขับรถเราไปอยู่ตรงกลางแยกเพื่อรอเลี้ยว        เสียวสุดๆเลย

การขับรถยนต์ที่นี่ จึงมีรายละเอียดที่แตกต่าง และ serious กว่าบ้านเราเยอะ  ซึ่งยุ่นว่าเหล่านี้คือจิตสำนึกที่เค้าต้องการให้คนในสังคมเข้าใจ และร่วมกันรับผิดชอบ  เพราะเมื่อคุณไปนั่งอยู่หลังพวงมาลัย  นั่นไม่เพียงแต่คุณต้องดูแลชืวิตคุณ  แต่คุณยังต้องรับผิดชอบชีวิตของคนอื่นๆบนท้องถนนด้วย....


และนี่ก้อคือการใช้รถใช้ถนนในแวนคูเวอร์   ซึ่งรถไม่มาก ไม่หนาแน่น  อากาศไม่เป็นมลพิษ   ปลอดภัยในระดับหนึ่ง และมีบริการสาธารณะที่สะดวกสบายสำหรับคนทุกระดับชั้นในสังคม  รวมทั้งเด็ก  ผู้สูงอายุ และคนพิการ